ការទាមទារទីក្រុងមកវិញ៖ ការពិនិត្យមើលឡើងវិញទៅលើកិច្ចការនយោបាយទីក្រុងរបស់ក្រុមឆ្វេងឥណ្ឌូនេស៊ី

“ការបញ្ចូលក្រុមឆ្វេងនៅក្នុងក្រុមប្រឹក្សាសាលាក្រុងអាចត្រូវបានចាត់ទុកថាជាជោគជ័យមួយ។ សមមិត្ត  Dekker, Wiwoho, Malaka (Tan?) និងសមមិត្ត Soekindar សមមិត្តទាំងអស់នេះបានឈរនៅជាមួយប្រជាជន (Ra’jat) បានលៃលកធានាបាននូវសមាជិកភាពនៅក្នុងក្រុមប្រឹក្សាសាលាក្រុង។ សមាជិកភាពនេះ នឹងពង្រឹង តួនាទីរបស់ក្រុមឆ្វេងនៅក្នុងក្រុមប្រឹក្សាសាលាក្រុង (gemeenteraad)។ សមាជិកភាពនេះមានសារៈសំខាន់ សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍទីក្រុង Samarang ការប្រែប្រួលនៅក្នុងសមាភាពក្រុមប្រឹក្សាសាលាក្រុង ប្រហែលជាអាចជួយ កាត់ការអាប់ឱនកិត្តិយស និងបទបញ្ញត្តិមិនសមរម្យទាំងឡាយ ដែលប៉ះពាល់ដល់ភូមិសង្កាត់ក្នុងទីក្រុង។ ក្រុមប្រឹក្សាសាលាក្រុងរបស់យើង ដែលត្រូវបានចាត់ទុកថាជាកន្លែងដែលពិបាកក្នុងការបញ្ចេញមតិយោបល់ ពីពលរដ្ឋនាពេលកន្លងមកនោះ ពេលនេះត្រូវបានរំពឹងថានឹងក្លាយទៅជាក្រុមប្រឹក្សាមួយ ដែលយកចិត្តទុក ដាក់ទៅលើផលប្រយោជន៍របស់ប្រជាជនថ្នាក់ទាប។” (Soeara-Ra’jat, 16 October 1921)

ព្រឹត្តិការណ៍ដែលបានរាយការណ៍នៅក្នុង   Soeara Ra’jat  (ព្រឹត្តិប័ត្រពីរសប្តាហ៍ម្តងរបស់បក្សកុម្មុយនីស្តឥណ្ឌូនេស៊ី) កាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩២១ បង្កើតបានជាស្ថានភាពស្ងៀមស្ងាត់មួយ ប៉ុន្តែបានផ្តល់ជាលទ្ធផលនៃការ ផ្លាស់ប្តូរជីវិតនយោបាយនៅក្នុងទីក្រុងអាណានិគមក្នុងទស្សវត្សរ៍១៩២០។ ខុសឆ្ងាយពីអ្វីដែលត្រូវបានបង្ហាញអំពី ឈុតឆាកនៃការធ្វើកូដកម្ម និងកុបកម្ម ដែលបានអធិប្បាយជាទូទៅ ក្រុមឆ្វេងឥណ្ឌូនេស៊ីបានចាក់ស្រេះក្នុងរចនា សម្ពន្ធ័អភិបាលកិច្ចសាលាក្រុងនាពេលបច្ចុប្បន្ន។ សារៈសំខាន់នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះគឺស្ថិតនៅលើនិម្មិត្តរូប និងលទ្ធផល ស្ថាប័ន ច្រើនជាងលទ្ធផលភ្លាមៗនៃដំណើរការកសាងច្បាប់។ ថ្នាលសាលាក្រុងក្រុមឆ្វេងចាក់គ្រឹះនៅក្នុងតម្រូវការនៃ ការបោះឆ្នោតជាសាកល រំដោះរចនាសម្ព័ន្ធរដ្ឋបាលដែលប្រកាន់ជាតិសាសន៍ដូចជាប្រព័ន្ធ Kapitan (អាណានិគម    ត្រួតត្រាដោយផ្ទាល់តាមរយៈអន្តរការីជាតិពន្ធុនៅតាមការបែងចែកសហគមន៍) និងការវិនិយោគទៅលើការសាងសង់ លំនៅដ្ឋាន និងសុខភាពសាធារណៈ ដែលគូសវាសចក្ខុវិស័យនៃការរីកចម្រើនរបស់ពលរដ្ឋក្នុងទីក្រុងដែលចាក់ឫសគល់ ក្នុងសម្ភារៈប្រើប្រាស់ប្រចាំថ្ងៃ។

នេះគឺជានយោបាយដែលផ្តោតសំខាន់លើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនៃវិសមភាពក្នុងទីក្រុង ដែលមានដំណើរការក្នុងក្បាលម៉ាស៊ីន ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងផ្លូវការរបស់អាណានិគម។ អ្វីដែលលេចចេញក្នុងឧបកថានេះ គឺជាការយល់ដឹងខុសប្លែកគ្នាមួយ នៃនយោបាយប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ីក្នុងសម័យទំនើប។ ក្រុមប្រឹក្សាសាលាក្រុង ដែលកំពុងដំណើរការបានក្លាយជាតំបន់ ប្រកួតប្រជែងដែលប្រឆាំងទៅនឹងមនោគតិនៃទីក្រុងអាណានិគម ដែលបានរៀបចំឡើង។ “នយោបាយជាក់ស្តែង” នេះ បានផ្តល់ឱ្យក្រុមឆ្វេងនូវវេទិកាធំទូលាយជាងមុនមួយក្នុងការបង្កើតសម្ព័ន្ធភាព និងបង្កើតបានជាមូលដ្ឋានមួយសម្រាប់ ការសម្របសម្រួលនយោបាយសង្គមនិយមបានទូលាយជាងមុននៅក្នុងទីក្រុងអាណានិគមរបស់ប្រទេសហូឡង់នៅពេលនេះ។ នៅទីនេះ ក្រុមឆ្វេងមិនត្រឹមតែមិនប្រឆាំងនឹងអំណាចចក្រពត្តិទេ ប៉ុន្តែពួកគេបានស្វែងរកការរស់រាន និង បានបង្កើតរូបសណ្ឋានឡើងវិញពីខាងក្នុង។ ដោយផ្អែកលើករណី Surabaya នៅដើមសតវត្សរ៍ទី២០ អត្ថបទនេះពិនិត្យ ឡើងវិញនូវប្រវត្តិសាស្រ្តនៃក្រុមឆ្វេងឥណ្ឌូណេស៊ី ដោយកំណត់យកទីក្រុងជាមូលដ្ឋានគ្រឹះដ៏សំខាន់សម្រាប់ការលេច ឡើងនៃការប្រតិបត្តិកិច្ចការនយោបាយដែលមានការវិវត្ត។[1]

ជម្លោះ (អាណានិគម) អភិបាលកិច្ចទីក្រុង

នៅទសវត្សរ៍ចុងក្រោយនៃសតវត្សទី១៩ ទីក្រុង Surabaya ត្រូវបានបង្កើតឡើងសារជាថ្មីនៅជុំវិញរាជធានីអធិរាជ និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរបស់ចក្រភព។ ការបើកព្រែកជីក Suez (ក្នុងឆ្នាំ១៩៦៩) និងគោលនយោបាយសេរីនិយម របស់ហូឡង់ (ឆ្នាំ១៨៧០) បានជំរុញឱ្យមានការផ្លាស់ប្តូរពីទីក្រុងវិវត្តន៍ពីទីក្រុងយោធាធុនល្មមទៅជាទីតាំងដ៏អ៊ូអរ មួយនៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក។ កំពង់ផែ ខ្សែផ្លូវរថភ្លើង និងឃ្លាំងទំនិញបានកកើតសារជាថ្មីជាទិដ្ឋភាពរូបវ័ន្ត ឡើងវិញ    ខណៈដែលទីក្រុងបែបអឺរ៉ុប និងការធ្វើចំណាកស្រុកបានកំណត់ឡើងវិញនូវឋានានុក្រមសង្គម។ ការប្រែប្រួល កត្តាប្រជាសាស្រ្តត្រូវបានកត់សម្គាល់៖ ចំនួនប្រជាជនអឺរ៉ុបបានកើនឡើងច្រើនជាងទ្វេដងនៅចន្លោះឆ្នាំ ១៨៧០ និង ១៨៩០ ការឆ្លុះបញ្ចាំងជាលេខនេះបង្ហាញពីការក្តោបក្តាប់ដ៏តឹងណែននៃមូលធននិយមអាណានិគម។

ការប្រែប្រួលនេះមិនត្រឹមតែជំរុញកំណើនសេដ្ឋកិច្ចប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែបានបង្កើតឋានៈសង្គមថ្មីនៃទីក្រុងផងដែរ the orang particulier sadja ឬប្រជាជនអឺរ៉ុបវណ្ណៈកណ្តាលដែលមិនពាក់ព័ន្ធជាមួយការិយាធិបតេយ្យអាណានិគម។ ក្នុងនាមជាវេជ្ជបណ្ឌិត វិស្វករ អ្នកសារព័ត៌មាន និងបុគ្គលិកក្រុមហ៊ុនឯកជន ពួកគេបានក្លាយជាអ្នកថែរក្សាលំហ សាធារណៈសម្រាប់ពលរដ្ឋបញ្ចេញមតិយោបល់ ទាមទារការធ្វើទំនើបកម្មទីក្រុង តាមរយៈទំនាក់ទំនងការរស់នៅ វប្បធម៌សារព័ត៌មាន និងកិច្ចការនយោបាយកំណែទម្រង់។ ប៉ុន្តែការលេចចេញនៃក្រុមនេះត្រូវបានធ្វើឱ្យក្លាយជា ស្រមោលដោយកំណើនការប្រឆាំងជាមួយនឹង ambtenaren ភាពជាមន្ត្រីរាជការរបស់រដ្ឋអាណានិគម ដែលអំណាច របស់ពួកគេត្រូវបានមើលឃើញថាបានប្រឆាំងទៅនឹងការរីកចម្រើនរបស់ទីក្រុងកាន់តែខ្លាំងឡើង។ សំឡេងសេរីដូចជា Adriaan Paets tot Gonsayen ដែលជាមេធាវីជោគជ័យម្នាក់ និងជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាក្រុង Surabaya បាន បង្ខូចតម្លៃរដ្ឋបាលបែបអាណានិគមអង់គ្លេសនៅឥណ្ឌាថាជាឧបករណ៍រដ្ឋបាលអសកម្ម ដែលផ្តោតចំណាប់អារម្មណ៍ទៅ លើការរក្សាបាននូវដំណើរការជាជាងការដោះស្រាយភាពអសកម្មនៃទីក្រុង។

ចេញពីការប្រឆាំងនេះ បានជំរុញឱ្យមានការធ្វើកំណែទម្រង់រដ្ឋបាលក្រុង។ gemeente គឺអង្គភាពរដ្ឋបាលមួយស្រដៀង ទៅនឹងក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋធានី ឬក្រុមប្រឹក្សាក្រុង ហើយ gemeenteraad ដែលជាស្ថាប័នជាប់ឆ្នោតដែលគ្រប់គ្រងក្រុង មួយត្រូវបានគេមើលឃើញថាជាស្ថាប័នប្រជាធិបតេយ្យសេរីនិយមដែលមានសមត្ថភាពតំណាងប្រជាពលរដ្ឋ។ ច្បាប់ ស្តីពីវិមជ្ឈការឆ្នាំ១៩០៣ (1903 Decentralisatie Wet) បានផ្តល់ការគាំទ្រមិនពេញលេញ ហើយនៅឆ្នាំ ១៩០៦ ក្រុមប្រឹក្សាក្រុង Surabaya ត្រូវបានបង្កើតឡើងជាផ្លូវការ។ ប៉ុន្តែរចនាសម្ព័ន្ធរបស់ក្រុមប្រឹក្សាក្រុងបានឆ្លុះបញ្ចាំង ពីការសម្រួលអាណានិគមជាជាងភាពជោគជ័យនៃសេរីនិយម។ ក្នុងចំណោមអាសនៈអឺរ៉ុបចំនួនដប់ប្រាំកៅអី ប្រាំបី កៅអីនៅតែស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ការិយាធិបតេយ្យ ហើយកៅអីចំនួនប្រាំមួយទៀត ត្រូវបានតែងតាំងដោយ វរជនមិនមែនអឺរ៉ុប ដើម្បីធានាបានភាពជាតំណាងពហុជាតិសាសន៍ដោយមិនមានសមភាពប្រជាធិបតេយ្យ។

នេះគឺជាវិមជ្ឈការដែលគ្មានការផ្តល់សិទ្ធិ ជាពិសេសសិទ្ធិបោះឆ្នោតពេញលេញ វាគឺជាសម្បទានដែលបានគណនា រួចជាស្រេចដើម្បីរក្សាអនុត្តរភាពចក្រពត្តិ។

ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ gemeenteraad បានដើរតួនាទីជាលំហពិសោធន៍នៃការប៉ះទង្គិច និងរួមបញ្ចូលគ្នារវាង ទស្សនៈវិស័យខុសគ្នានៃអាជ្ញាធរក្រុង។ ការជជែកពិភាក្សាជុំវិញបញ្ហាហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ អនាម័យ និងការប្រើប្រាស់ ដីធ្លីមិនត្រឹមតែបានលាតត្រដាងអំពីពីភាពតានតឹងរវាងវណ្ណៈសង្គមប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែគឺជាការប្រកួតប្រជែងគ្នារវាង ជាតិសាសន៍ក្នុងការទាមទារកម្មសិទ្ធិទីក្រុង។ ដូច្នេះ ទីក្រុងមិនត្រឹមតែជាកន្លែងបណ្តុំសេដ្ឋកិច្ចតែប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែ គឺ ជាកន្លែងពិសោធន៍ដែលបង្កើតរូបរាងភាពជាពលរដ្ឋនៃអាណានិគម អាជ្ញាធរសាធារណៈ និងយុត្តិធម៌សង្គម។ នៅក្នុង ដំណាក់កាលដ៏ជូរចត់ផ្នែកនយោបាយនៃទីក្រុង Surabaya ការយល់ដំបូងអំពីចលនានៃទីក្រុងបែបទំនើបត្រូវបាន បង្កើតឡើងដោយរចនាសម្ព័ន្ធនៃចក្រភព និងចលនាប្រឆាំងនៅនឹងរចនាសម្ព័ន្ធនៃចក្រភពផងដែរ។

នយោបាយទីក្រុងបែបសង្គមនិយម

ការបញ្ចូលតួអង្គសង្គមនិយមទៅក្នុងនយោបាយក្រុងនៃដែនដីអាណានិគមហូឡង់ភាគបូព៌ាឥណ្ឌូណេស៊ី (the Dutch East Indies) បានឆ្លុះបញ្ចាំងពីមនសិការនៃការកម្រិតក្រិតក្រមយុទ្ធសាស្ត្រនយោបាយឡើងវិញក្នុងដំណាក់កាល នៃការប្រឈមមុខទៅនឹងឧបសគ្គអាណានិគម។ ការដាក់ខ្លួនឱ្យនៅឆ្ងាយពីការរឹតត្បិតខ្លួនឯងទៅនឹងការបង្កភាពវឹកវរ ឬ បដិវត្តន៍ប៉ាកកា សមាជិកដំបូងរបស់ សមាគមប្រជាធិបតេយ្យសង្គមនិយមឥណ្ឌូនេស៊ី (Indische Sociaal-Democratische Vereeniging (ISDV)) បានទទួលស្គាល់ gemeenteraad ថាជាវេទិកាស្ថាប័នដ៏សំខាន់មួយសម្រាប់ការប្រកួត ប្រជែងទំនើបកម្មទីក្រុង។ តួអង្គដូចជាលោក Westerveld ដែលមានតួនាទីនៅក្នុងក្រុមប្រឹក្សាក្រុង Semarang បានបង្ហាញពីចក្ខុវិស័យនៃអភិបាលកិច្ចទីក្រុងដែលប្រឆាំងទៅនឹងអនុត្តរភាពនៃរដ្ឋធានី និងការទិញដីទុកដើម្បីចំណេញ។ ដោយផ្អែកលើទំនៀមទំលាប់សង្គម-ប្រជាធិបតេយ្យនៅអឺរ៉ុប លោក Westerveld បានតស៊ូមតិជាមួយសាលាក្រុងក្នុង ការទទួលបានដីលំនៅដ្ឋាន ដែលជាដីមិនមែនសម្រាប់ទទួលបានប្រាក់ចំណេញទេ ប៉ុន្តែសម្រាប់ធ្វើការបែងចែកឡើងវិញ ដែលបាន បង្កើតមូលដ្ឋានគោលគំនិតក្នុងការផ្តល់ឧបត្ថម្ភធនជាសាធារណៈ សម្រាប់លំនៅដ្ឋាននៅក្នុងបរិបទ អាណានិគម។

នៅទីក្រុង Surabaya ចក្ខុវិស័យនេះបានលេចចេញជារូបរាងដោយការជម្រុញកម្លាំងស្ថាប័នកាន់តែខ្លាំងជាងមុន។ បន្ទាប់ពីការបង្កើតក្រុមប្រឹក្សាក្រុងនៅឆ្នាំ ១៩០៦ មក L.D.J. Reeser និងលោក van Ravensteyn បានស្វែងរក ការពង្រីកវិសាលភាពនៃការចូលរួមនយោបាយលើសពីវរជនពាណិជ្ជកម្មអឺរ៉ុប។ ដោយបានដើរតួនាទីជាប្រធាន និង ជាលេខាធិការនៃ Verkiezingscomité ពួកគេបានផ្តួចផ្តើមកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីឱ្យមានការចូលរួមពីស្ត្រី (ទោះបីជា ក្នុងន័យជានិមិត្តរូបក៏ដោយ) និងបានលើកទឹកចិត្តឱ្យជនជាតិដើម ចិន និងអារ៉ាប់ ចូលរួមក្នុងការបញ្ចេញយោបល់ របស់ពលរដ្ឋលើបញ្ហាសង្គម។ ទោះបីជាមិនទទួលបានជោគជ័យនៅក្នុងការប្រកួតប្រជែងតាមរយៈការបោះឆ្នោត លើកដំបូងក្តី ដែលកាលនោះបានចាញ់ឆ្នោតក្រុមអភិរក្សនិយមឧស្សាហកម្ម ការប៉ុនប៉ងរបស់ពួកគេក្នុងការធ្វើឱ្យ មានពហុភាពនៃអ្នកតំណាងទីក្រុង ត្រូវបានគិតគូរទុកជាមុនក្នុងការបង្កើតសម្ព័ន្ធភាពពេលក្រោយ ដែលនឹងផ្តល់ លទ្ធផលជាក់ស្តែងជាងមុន។

ការទទួលយក “នយោបាយជាក់ស្តែង” របស់សមាគមប្រជាធិបតេយ្យសង្គមនិយមឥណ្ឌូនេស៊ី (ISDV) ក្នុងឆ្នាំ ១៩១៤  ក្រោមការដឹកនាំរបស់ Henk Sneevliet ត្រូវបានកំណត់ថាចំណុចរបត់មួយ។ ដោយបដិសេធនូវមនោគមវិជ្ជាបែប បន្សុទ្ធនិយម (ideological purism) ដែលមានលក្ខណៈអរូបី គណបក្សនេះបានស្វែងរកការប្រកួតប្រជែងអំណាច ពីខាងក្នុងស្ថាប័ននៃរដ្ឋអាណានិគមនីមួយៗ។ នៅទីក្រុង Surabaya ការផ្លាស់ប្តូរនេះ បានកើនឡើងដល់កម្រិតនៃ ការចងជាសម្ព័ន្ធភាពជាមួយអង្គការជាតិនិយម Insulinde ។ វេទិការួមគ្នារបស់ពួកគេគឺគោលនយោបាយសង្គមទីក្រុង (Sociale Gemeentepolitiek) បានធ្វើឱ្យរបៀបវារៈចំនួនពីរមានភាពប្រសើរឡើង៖ ការពង្រីកការទទួលបានសិទ្ធិ ពេញលេញដល់ពលរដ្ឋជនជាតិដើមភាគតិចដែលមានការអប់រំ និងការគាំទ្រការគ្រប់គ្រងសាធារណៈលើយុទ្ធសាស្ត្រ គ្រប់គ្រងដីក្នុងទីក្រុង (gemeentegrond)។ ការទាមទារទាំងនេះមិនត្រឹមតែបានរំខានដល់តក្កវិជ្ជាជាតិសាសន៍នៃ ភាពជាតំណាងអាណានិគមប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែបានឆ្លុះបញ្ចាំងផងដែរទៅលើមន្ទិលសង្ស័យរនៃដំណើរការបែងចែក សម្ភារៈឡើងវិញនៅក្នុងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចទីក្រុង ដែលមិនមានភាពស្មើគ្នា។

ជ័យជម្នះរបស់រដ្ឋាភិបាលចម្រុះនៅក្នុងការបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាក្រុងឆ្នាំ១៩១៤ ដែលបានយកឈ្នះគណបក្សសេរី និយម និងគណបក្សសីលធម៌គ្រិស្តសាសនា គឺជានិមិត្តរូបផង និងជាមូលដ្ឋានគ្រឹះដ៏រឹងមាំផងដែរ។ Surabaya បាន ក្លាយជាទីក្រុងតែមួយគត់នៅក្នុងដែនដីអាណានិគមហូឡង់ភាគបូព៌ាឥណ្ឌូណេស៊ី (Indies) ដែលទទួលស្គាល់ជា ផ្លូវការក្រុមសង្គមនិយមនៅក្នុងអភិបាលកិច្ចទីក្រុងរបស់ខ្លួន។ ទោះបីជាចំនួនមានចំនួនតិចតួចក្តី ក្រុមសង្គមនិយម ទទួលបានជោគជ័យក្នុងការធ្វើស្ថាប័ននីយកម្មនៅក្នុងការជជែកពិភាក្សាថ្មីមួយអំពីសិទ្ធិទីក្រុង ដូចជាផ្សាភ្ជាប់សិទ្ធិ ក្នុងការបោះឆ្នោត បញ្ហាលំនៅដ្ឋាន និងដីធ្លីទៅនឹងគម្រោងធំៗនៃយុត្តិធម៌សង្គម។

ក្នុងន័យនេះ gemeenteraad ដែលអត្ថបទនេះបានលើកឡើង មិនត្រឹមតែបានដើរតួនាទីជាការិយាធិបតេយ្យ អាណានិគមប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែជាកន្លែងប្រកួតប្រជែង ដែលគំនិតសង្គមនិយមនៃសញ្ជាតិ និងអភិបាលកិច្ចត្រូវបាន យកទៅអនុវត្តន៍។ ប៉ុន្តែក៏មានភស្តុតាងអំពីភាពផុយស្រួយនៃការធ្វើពិសោធន៍នេះផងដែរ។ ការប្រឹងប្រែងឱ្យមាន ភាពស្របគ្នានៅទីក្រុង Semarang បានបរាជ័យដោយសារតែកត្តាប្រជាសាស្រ្តនៃអ្នកបោះឆ្នោតជនជាតិដើមភាគតិច នៅមានកម្រិត។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ករណីទីក្រុង Surabaya បានរំលេចសមត្ថភាពនៃអ្នកនយោបាយឆ្វេង និយមក្នុងការជ្រៀតចូល និងការកែប្រែរូបរាងជីវិតស្ថាប័នអាណានិគមឡើងវិញ ដោយផ្តល់នូវការមើលឃើញមួយ ផ្នែកនៃនយោបាយទំនើបដែលលេចឡើងមិននៅក្នុងរូបភាពនៃការប្រឆាំងនឹងចក្រភព ប៉ុន្តែតាមរយៈការជ្រៀតចូល របស់ខ្លួន។

ក្រុមឆ្វេងនិយមនិងវិបត្តិ

នៅចន្លោះឆ្នាំ១៩១៦ និង១៩១៩ ទីក្រុង Surabaya បានលេចចេញជាបន្ទប់ពិសោធន៍នៃការធ្វើអន្តរាគមន៍ សាលាក្រុងឆ្វេងនិយមនៅក្នុងដែនកំណត់នៃអភិបាលកិច្ចអាណានិគម។ ប្រឈមមុខនឹងការផ្លាស់ទីលំនៅក្នុង សង្គ្រាម លោកលើកទីមួយ បានធ្វើឱ្យតម្លៃទំនិញកើនឡើង រំខានដល់ខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់ និងមានបញ្ហាកង្វះខាតលំនៅដ្ឋាន យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ក្រុមសង្គមនិយមប្រឆាំងនៅក្នុងក្រុមប្រឹក្សាក្រុង ដែលដឹកនាំដោយ C. Hartogh និងគាំទ្រដោយសម្ព័ន្ធភាព សមាគមប្រជាធិបតេយ្យសង្គមនិយមឥណ្ឌូនេស៊ី (ISDV) គណបក្សសម្ព័ន្ធភាព បានកែប្រែតួនាទីរបស់ gemeenteraad ជាកន្លែងដែលមានភាពរីកចម្រើននៃការធ្វើពិសោធន៍។ កត្តាសំខាន់ចំនួនពីរនៃការធ្វើកំណែទម្រង់លំនៅដ្ឋាន និង បទបញ្ញត្តិទីផ្សារបានធ្វើឱ្យរបៀបវារៈរបស់ពួកគេមានដំណើរការទៅមុខ។ Hartogh បានដឹកនាំការបង្កើត Woningbedrijf និង Grondbedrijf ដែលជាអង្គភាពក្រុងដែលមានភារកិច្ចសាងសង់លំនៅដ្ឋានដែលមានតម្លៃសមរម្យ និងគ្រប់គ្រង បរិកប្បកម្មដីធ្លី។ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងគណបក្សបានធ្វើតាមដែរ ដោយបានការបង្កើត Woningvereeniging រួមជាមួយនឹង Jos M. Suijs (គណបក្សសីលធម៌គ្រឹស្តសាសនា) និង D. Williams (គណបក្ស Insulinde) ដែល ផ្តល់ជាសញ្ញានៃភាពប្រាដកប្រជានៃនយោបាយសម្ព័ន្ធភាព ដែលបានចាក់ឫសគល់ទៅក្នុងតម្រូវការសង្គមជាជាង មនោគមវិជ្ជាបន្សុទ្ធនិយម។

ប៉ុន្តែការធ្វើពិសោធន៍នេះត្រូវបានហ៊ុមព័ទ្ធទៅដោយឋានានុក្រមពូជសាសន៍អាណានិគម។ តាមរយៈការអនុម័តជាផ្លូវការ លើការផ្តល់មូលនិធិប្រាក់កម្ចីពីធនាគារ Java និងសញ្ញាបណ្ណសាលាក្រុង គម្រោងលំនៅដ្ឋានបានផ្តល់ការអនុគ្រោះ ដោយមិនសមាមាត្រនោះទេ គឺមានភាពលំអៀងទៅលើប្រជាជនឥណ្ឌូនេស៊ី-អឺរ៉ុបដែលមានប្រាក់ចំណូលទាប។ ទោះបី ជាកម្មករជនជាតិដើមភាគតិច គឺជាប្រជាជនភាគច្រើនរស់ក្នុងទីក្រុងក៏ដោយ ក៏ត្រូវបានគេមិនអើពើជាប្រព័ន្ធ ដែល បង្ហាញថាកំណែទម្រង់នៃការបែងចែកផលប្រយោជន៍ឡើងវិញនៅក្នុងចំណោមពលរដ្ឋនៅមានកម្រិត ហើយពលរដ្ឋ ត្រូវបានបែងចែកជាលំដាប់ខុសគ្នា និងផ្តល់ការយកចិត្តទុកដាក់មិនស្មើគ្នា។

វិបត្តិក្នុងសម័យសង្គ្រាមក៏ត្រូវបានគេសង្កេតឃើញយ៉ាងច្បាស់ចេញពីទិដ្ឋភាពមួយជ្រុងទៀតនៃសកម្មភាពរបស់ក្រុងក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហា និងការផ្តល់សេវាកម្ម៖ សន្តិសុខស្បៀង។ នៅដើមឆ្នាំ ១៩១៨ លោក Hartogh បានណែនាំ ចលនាមួយដើម្បីកំណត់ថ្លៃពិដានខ្ពស់បំផុតលើទំនិញជាសារវ័ន្ត។ រដ្ឋាភិបាលបានឆ្លើយតបដោយប្រើប្រាស់ផ្ទះបាយ សាធារណៈ និងការផ្តល់ឧបត្ថម្ភធនអង្ករ ប៉ុន្តែតម្លៃត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយក្រុមពាណិជ្ជករចិន ដែលត្រូវបានលាតត្រដាង តាមរយៈការស៊ីបអង្កេតផ្លូវការ  រំលេចឱ្យឃើញពីភាពងាយរងគ្រោះនៃសេដ្ឋកិច្ចទីក្រុង ដែលមានការបែងចែកជាតិ សាសន៍។ នៅទីនេះ ក្រុមអ្នកនយោបាយឆ្វេងនិយមបានចាប់ផ្តើមពង្រីកខ្លួនហួសពីមណ្ឌលបោះឆ្នោតរបស់ពួកអឺរ៉ុប។ នៅឆ្នាំ១៩១៩ Hartogh បានសហការជាមួយ Rosenquist (Sarekat Hindia) និង Soekiran (Sarekat Islam) ដើម្បីទាមទារឱ្យមានការត្រួតពិនិត្យបានដិតដល់ក្នុងការចែកចាយអង្ករ។ ការប្រមូលផ្តុំទ្រង់ទ្រាយធំក្រោម ការដឹកនាំដោយ Muso ដែលមកពីក្រុម Sarekat Islam បានចាប់ផ្តើមធ្វើតាម ដោយទាមទារឱ្យមានការត្រួតពិនិត្យ លើការចែកចាយអង្ករ គឺជាការផ្តល់សញ្ញាដំបូងនៃការរួបរួមនយោបាយអន្តរជាតិសាសន៍ ដែលមានភាពផុយស្រួយ ប៉ុន្តែមានសារៈសំខាន់មួយ។

ឧបកថានេះបានកត់សម្គាល់ឱកាសដ៏កម្រមួយដែលមានភាពស្របគ្នារវាងតួអង្គសង្គមនិយមអឺរ៉ុប និងអង្គការមហាជន ជនជាតិដើមភាគតិច។ ប៉ុន្តែស្ថាបត្យកម្មជាតិសាសន៍នៃនយោបាយបោះឆ្នោតរបស់អាណានិគមបានការពារសារជា ថ្មីនូវសិទ្ធិអំណាចរបស់ខ្លួន។ ទោះបីជាការគាំទ្រមានការកើនឡើងក៏ដោយ Hartogh បានចាញ់ឆ្នោតនៅឆ្នាំ១៩១៨ ទាំងប្រផិតប្រផើយ បន្ទាប់ពីសមាគមប្រជាធិបតេយ្យសង្គមនិយមឥណ្ឌូនេស៊ី (ISDV) បានផ្តាច់សម្ព័ន្ធភាពរបស់ខ្លួនជាមួយ គណបក្ស Insulinde ហើយបានស្វែងរកការជ្រកកោណជាមួយ Sarekat Islam ។ អ្នកបោះឆ្នោតជនជាតិដើមភាគតិច ដែលជាពលរដ្ឋភាគច្រើនក្នុងចំណោមប្រជាជនទាំងអស់នៅក្នុងទីក្រុង Surabaya ត្រូវបានគេបែងចែកឱ្យត្រឹមតែ ៧៨ សម្លេងប៉ុណ្ណោះ។ អំណាចនៃការបោះឆ្នោតនៅតែប្រមូលផ្តុំក្នុងដៃរបស់ពួកប្រជាជនអឺរ៉ុប និងឥណ្ឌូ-អឺរ៉ុប ដែល ភាគច្រើនតែងតែមានការប្រុងប្រយ័ត្នចំពោះរបៀបវារៈសង្គមនិយម។

ការធ្វើពិសោធន៍នៅតាមក្រុងរបស់ក្រុមឆ្វេងនិយមដែលមានទស្សនវិស័យ និងប្រើប្រាស់វិធីសាស្ត្រផ្តោតលើអនាគត នៅតែត្រូវបានកំណត់ព្រំដែនដោយរចនាសម្ព័ន្ធអាណានិគម ដែលបានកំណត់ព្រំដែននៃភាពស្របច្បាប់ផ្នែកនយោបាយ និងភាពជាម្ចាស់នៃទីក្រុង។ យ៉ាងណាក៏ដោយ វាបង្ហាញពីការរ៉ាយរ៉ាប់ដែលផ្ទុយពីការអធិប្បាយដ៏លើសលប់នៃនយោបាយ អាណានិគម៖ ទីមួយ ទីក្រុងបានក្លាយទៅជាវេទិកាប្រកួតប្រជែងសម្រាប់ការស្រមើស្រមៃចង់បានសមធម៌បន្ថែមទៀត ក្នុងពេលអនាគត ដោយមិនប្រើប្រាស់ចលនាបះបោរ ប៉ុន្តែតាមរយៈចលនាក្រុមប្រឹក្សាសម្ព័ន្ធភាពសាធារណៈ និងការ ផ្លាស់ប្តូរពលរដ្ឋដោយសន្សឹមៗ។

សេចក្តីសន្និដ្ឋាន

ការអធិប្បាយទូទៅនៃចលនាជាតិនិយមរបស់ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ីមានទំនោរទៅរកការពិពណ៌នាដែលបង្កើតឡើងដោយក្រុមវរជន រៀបចំឡើងដើម្បីធ្វើការគ្រប់គ្រងទស្សនសាធារណៈដើម្បីរក្សាឋានៈរបស់ពួកគេ ដោយមិនខ្វល់ខ្វាយ ពីការដាក់ចេញនូវអន្ដរាគមន៍នយោបាយរបស់ក្រុមឆ្វេងនិយមក្នុងការរៀបចំនយោបាយទីក្រុង។ តួអង្គសង្គមនិយម និងកុម្មុយនីស្តដំបូង ដែលជាធម្មតាត្រូវបាននឹកឃើញសារជាថ្មីនៅក្នុងបរិបទអចន្តិនិយម ឬការបង្ក្រាបមិនឱ្យងើបរួច គឺជាការពិតដែលបានបង្កប់នៅក្នុងជីវិតប្រចាំថ្ងៃនៃទីក្រុងអាណានិគម។ នៅក្នុងតំបន់ដូចជាទីក្រុង Surabaya សកម្មជនឆ្វេងនិយមបានចូលទៅក្នុងស្ថាប័នក្រុង ហើយបានបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ពីកម្មវិធីមួយដែលចាក់ឫសគល់នៅ ក្នុងជីវភាពជីវិតពិតនៃវិសមភាពក្នុងទីក្រុង ដូចជាកង្វះខាតលំនៅដ្ឋាន ការត្រួតត្រាលើដីធ្លី និងការទទួលបានចំណី អាហារ។ ទាំង​នេះ​មិន​គ្រាន់​តែ​ជា​ការ​ព្រួយ​បារម្ភ​អំពីបច្ចេកាធិបតិយ្យនោះទេ ប៉ុន្តែគឺ​ជា​សញ្ញា​​នៃការសម្របសម្រួល ​នយោបាយ​ដ៏​ស៊ី​ជម្រៅ​មួយ៖ ការ​អះអាង​អំពី​ភាព​ជា​ពលរដ្ឋ​រស់នៅក្នុង​ទីក្រុង​​អាណានិគម ​ដែលមានការបែងចែក ឋានៈ​ពូជសាសន៍។

ដូច្នេះទីក្រុង Surabaya គឺជាកន្លែងសំខាន់មួយ ដែលមនោគមវិជ្ជាត្រូវបានកំណត់និយមន័យតាមរយៈការចូលរួម ជាក់ស្តែង។ ក្រុមប្រឹក្សាសាលាក្រុង ដែលស្ថិតនៅនឹងមុខបានក្លាយជាវេទិកាមួយ ដែលតួអង្គសង្គមនិយមបាន ប្រកួតប្រជែងទៅនឹងអភិបាលកិច្ចទីក្រុងផ្តាច់មុខ និងបានស្វែងរកការស្រមៃមើលទីក្រុងឡើងវិញថាជាតំបន់កម្មសិទ្ធិ នយោបាយរួម។ កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ពួកគេបានលាតត្រដាងពីកំហុសឆ្គងទំនើបកម្មអាណានិគម ហើយបាន គិតទុកជាមុននូវនយោបាយប្រកបដោយបរិយាប័ន្ន និងការបែងចែកឡើងវិញ។ ជំពូកនេះនៅតែមិនមានវត្តមាននៅ ក្នុងទំនោរសំខាន់នៃការសរសេរប្រវត្តិសាស្រ្ត ដែលនិយាយអំពីភាពអចិន្ត្រៃយ៍នៃការមិនអើពើទៅលើចក្ខុវិស័យនយោបាយ របស់ក្រុមដែលមិនមែនជាក្រុមវរជន។ ការពិនិត្យមើលឡើងវិញទៅលើក្រុមឆ្វេងនិយមនៅទីក្រុង Surabaya បង្ខំយើង ឱ្យទទួលស្គាល់ពីរបៀបដែលប្រជាធិបតេយ្យឥតខ្ចោះ និងនយោបាយបរិយាប័ន្នអាចចាប់ផ្តើមនៅកម្រិតអ្នកអនុវត្តផ្ទាល់ កម្រិតភូមិសង្កាត់ និងក្នុងស្ថានភាពប្រចាំថ្ងៃរបស់ពលរដ្ឋសាមញ្ញ។ ដោយពិចារណាទៅលើបញ្ហាប្រឈមនៃទីក្រុង ក្នុង ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ីនាពេលបច្ចុប្បន្ន កេរដំណែលនៃនយោបាយឆ្វេងនិយមដំបូងនេះ ផ្តល់ទាំងការព្រមាន និងការលើក ទឹកចិត្ត៖ ទីក្រុងត្រូវតែជាកន្លែងមួយ មិនមែនសម្រាប់តែប្រើប្រាស់ជារដ្ឋធានី និងសម្រាប់ត្រួតត្រាប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែក៏ សម្រាប់ស្វែងរកយុត្តិធម៌ ភាពជាតំណាង និងកម្មសិទ្ធិសមូហភាពរួមផងដែរ។

Andi Achdian
Andi Achdian គឺជាអ្នកប្រវត្តិសាស្រ្ត និងអ្នកអភិរក្សដែលគាត់ធ្វើការស្វែងយល់ពីចំណុចប្រសព្វ នៃប្រវត្តិសាស្រ្តទីក្រុង នយោបាយប្រឆាំងអាណានិគម និងការចងចាំសាធារណៈនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ការស្រាវជ្រាវរបស់គាត់ផ្តោតលើការ ផ្លាស់ប្តូរសង្គម និងនយោបាយនៃទីក្រុងអាណានិគម ដោយផ្តោតការយកចិត្តទុកដាក់ជាពិសេសទៅលើទីក្រុង Surabaya នៅដើមសតវត្សទី ២០។ Andi Achdian គឺជាប្រធានកម្មវិធីសង្គមវិទ្យានៅមហាវិទ្យាល័យសង្គមសាស្ត្រ និង វិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ នៃសាកលវិទ្យាល័យ Universitas Nasional ក្នុងទីក្រុង ហ្សាកាតា។ គាត់គឺជាអ្នកនិពន្ធ សៀវភៅ ពូជសាសន៍ វណ្ណៈ និងជាតិ៖ ប្រវត្តិនៃចលនាប្រឆាំងអាណានិគមនៅទីក្រុង Surabaya (Marjin Kiri, 2021)។ បន្ថែមពីលើការងារសិក្សាធិការ គាត់បានធ្លាប់ទទួលបន្ទុករៀបចំការតាំងពិពណ៌ប្រវត្តិសាស្ត្រ និងសិទ្ធិមនុស្ស ជាច្រើន រួមទាំងសារមន្ទីរសិទ្ធិមនុស្ស Munir (ឆ្នាំ២០១៣) និងសារមន្ទីរ Comarca Balide នៅទីម័រខាង កើត (ឆ្នាំ២០២៤)

[1] ការពិពណ៌នាដែលបានបង្ហាញនៅត្រង់នេះផ្អែកលើសៀវភៅថ្មីរបស់អ្នកនិពន្ធ។ សូមមើល Andi Achdian (2023). Ras, Kelas Bangsa: politik pergerakan antikolonial di Surabaya abad ke-20 [ពូជសាសន៍ វណ្ណៈ និងជាតិ៖ ប្រវត្តិនៃចលនាប្រឆាំងអាណានិគមនៅក្នុងទីក្រុង Surabaya]. Jakarta, Marjin Kiri.